Cmentarz ewangelicki

Niemiecka ludność ewangelicka pojawiła się w Kłodawie i okolicy w drugiej połowie XVII wieku jako osadnictwo olęderskie. Po roku 1793, czyli po drugim rozbiorze Polski, osiedlali się przeważnie urzędnicy, rzemieślnicy i rolnicy. Symbolem niemieckości czy pruskiej administracji w Kłodawie stał się tzw. Ampt na terenie obecnego Parku Górnika, będący do 1793 r. siedzibą starostwa. Według danych z 1909 r. Kłodawa liczyła 4645 mieszkańców, w tym Polacy 2848 (61,31%), Niemcy 124 (2,67%), Żydzi 1666 (35,87%). W Kłodawie nie było zboru protestanckiego, a najbliższe kościoły ewangelickie znajdowały się w Przedczu, Babiaku oraz Dąbiu.

Nieznana jest lokalizacja starego cmentarza ewangelickiego, który funkcjonował prawdopodobnie do początku XIX wieku. Obecny cmentarz ewangelicki przy ul. Toruńskiej w Kłodawie powstał w połowie XIX wieku. Zajmował powierzchnię około 0,5 ha. Najstarszy nagrobek pochodzi z roku 1848. Wszystkie zachowane napisy nagrobne są w języku polskim, co może dowodzić, że niemieccy ewangelicy w Kłodawie dość szybko się zasymilowali, być może dlatego, że stanowili oni w mieście zdecydowaną mniejszość.
Na teren cmentarza ewangelickiego w Kłodawie prowadzi obecnie drewniana brama wjazdowa (wcześniej była żelazna). Na prawym słupie znajduje się napis "Cmentarz ewangelicki". Po lewej stronie znajdują się groby, na których są jeszcze czytelne napisy. W listopadzie 1914 Niemcy polegli w potyczce z Rosjanami zostali pochowani w ogrodzonej i starannie utrzymanej kwaterze. Odnowiono ją w 2001 ze środków Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie.
Na cmentarzu zachowały się 74 mogiły. Większość z kilkunastu nagrobków należy do rodziny Woltersdorfów. Spoczywają tam m.in. zasłużeni dla społeczności kłodawskiej Karol Leon Woltersdorff, współzałożyciel OSP oraz Edward Woltersdorff, bojownik o niepodległość, działacz POW i wieloletni naczelnik straży ogniowej. Ostatni pochówek należy do Roberta Stacha (1972 r.), który do swojej śmierci w roku 1972 opiekował się cmentarzem.
W 100. rocznicę I wojny światowej Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy wraz z grupą społeczników uporządkowało poniemieckie cmentarze w Górkach, Rysinach i Kłodawie. Obecnie cmentarzem opiekują się uczniowie kłodawskich szkół oraz członkowie Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej OSP w Kłodawie.

Opracowano wg: B. Gańczyk, B. Grzanka, A. Maliński: Kłodawskie cmentarze, s.59-70, Kłodawa 2015 r.